Leer looien
Uit Leder-info.nl
Het looien is de belangrijkste stap in het creëren van leer en is in wezen het conserveren van een dierenhuid om ontbinding te verhinderen en om de huid te stabiliseren voor later gebruik. Omdat de huid voor ongeveer een derde deel uit eiwit (collageen) bestaat, veroorzaakt het looien ook dat de eiwitvaten tijdens het drogen niet verkleven en verharden, maar door de looistoffen flexibel blijven.
Looierijen zijn bedrijven die ervoor zorgen dat de huiden van geslachte dieren in een bruikbare staat gebracht worden. De ongelooide huid wordt in een leerlooierij in vele stappen tot leer, bont en huiden verwerkt welke vervolgens tot schoenleer, bekledingsleer, tassen, riemen, autoleer of meubelleer verwerkt worden. Maar zeer zelden zal een eindgebruiker een onbewerkte huid in handen krijgen. Hoogstens schapenvachten of decoratiebont van de jacht worden door consumenten zonder verdere verwerking gewenst.
Als gevolg van milieuregelgeving is de leerindustrie in Europa dalende. China is inmiddels uitgegroeid tot 's werelds grootste leerproducent. Alleen zeer gespecialiseerde of leerlooierijen actief in het hoge prijssegment hebben op lange termijn in Europa een goede kans om te overleven. Een andere reden voor het dalende aantal looierijen is de arbeidsintensieve verwerking. Leer moet worden gesneden, gestanst, gestikt en gelijmd. Dergelijke handelingen zijn veel goedkoper in Azië, daarom is de productie van leer daar economisch haalbaar. In China en andere Aziatische landen wordt een groot deel van de wereldwijd verkochte schoenen en kleding geproduceerd. Alleen hoogwaardige schoenen, kleding en meubelen worden nog in westerse landen gemaakt. Ook autoleer wordt meestal nog geproduceerd in westerse landen, vandaar zijn leerlooierijen ook voor dit segment in het westen aanwezig.
De belangrijkste looi methodes zijn chroom looien (bijna alle kleding van leer en schoenleer), plantaardig looien (meestal riemen, zoolleer, zadelleer), synthetisch looien en Trangerbung (bijv. leren zemen, Trachtenleder). Vaak worden verschillende looi methodes gecombineerd om bepaalde eigenschappen te verkrijgen voor het eindproduct.
Een behandelmethode van leer is de zogenaamde 'wit looiing' of 'aluin looiing'. Dit is een van de oudste looi werkwijzen. Hierbij wordt het leer gelooid in een mengsel van aluin (aluminiumsulfaat) en zout (gelegentlich auch, als Glacé oder französische Weißgerbung, zusätzlich mit Eidotter und Mehl, oder als Hirngerbung mit tierischer Gehirnmasse). Het wordt meestal gebruikt om decoratieve huiden te maken, bijvoorbeeld als tapijt. Het leer wordt door deze looiing wit, vandaar de naam wit looien. Door water kunnen de looistoffen weer afgespoeld worden, het looien is niet permanent. Daarom gelden wit gelooide huiden als niet wasbaar. Als deze eigenschap wenselijk is, kan men terugvallen op glutaaraldehyde looien (ook wel Relugangerbung of medisch looien genoemd). Dit maakt de huid duurzaam, maar geeft de huid ook een gele tint.
Die Farbe des Leders - vor der eigentlichen Färbung - lässt in der Regel erkennen, welches Gerbverfahren angewandt wurde. Pflanzliche Gerbung färbt das Leder bräunlich, Trangerbung gelblich, Alaungerbung weiß und Chromgerbung silbergrau (Wet Blue).
Die Ausbildung zum Gerber ist in Deutschland nach Berufsbildungsgesetz und Handwerksordnung geregelt.
| Bereich | Chromgegerbte Leder in % | Tendenz |
|---|---|---|
| Schuhoberleder | 95 | Keine Änderung |
| Möbelleder | 70 | Abnahme zugunsten FOC |
| Autoleder | 50 | Abnahme zugunsten FOC |
| Bekleidungsleder | 100 | Keine Änderung |
| Galanterieleder | 60 | Keine Änderung |
| Sohlleder | - | Keine Änderung |
Quelle: Zeitschrift Leder & Häute Markt 3/2008, S. 46.
Folgende Schritte sind bei der Gerbung von Ledern (außer Felle oder Pelze) üblich:
- Enthaaren und Auflockerung des Hautfasergefüges (Hautaufschluss)
- Entfleischen (mechanisches Entfernen des Unterhautbindegewebes)
- Spalten (bei dicken Häuten)
- Entkälkung
- Entfettung (nur bei Hautarten mit viel Naturfett z. B. Schwein, Schaf)
- Gerbung
- Anfeuchten (Konditionieren)
Die Gerbung von Pelzen und Fellen verläuft ähnlich:
- Entfleischen (mechanisches Entfernen des Unterhautbindegewebes)
- Wäsche * Entfettung
- Gerbung
- Konditionieren (Anfeuchten, Behandlung mit feuchten Sägespänen (Feuchtläutern))
- Schleifen der Lederseite
- Kämmen des Haarkleides
- Trockenläutern (Behandlung mit trockenem Holzmehl)
- Bügeln des Haarkleides
Weitere Informationen im Web
| Stationen der Lederherstellung |
|---|
| Lagern - Weichen - Entfleischen - Äschern - Beizen - Gerbung - Abwelken - Sortieren - Spalten - Falzen - Neutralisieren - Füllen - Färben - Fetten - Trocknen - Stollen - Zurichtung - Kontrolle |
| Verfahren der Gerbung |
|---|
| Chromgerbung - Lohgerbung - Weißgerbung (siehe auch Glacé) - Sämischgerbung - Synthetische Gerbung |
